Muziek terwijl je studeert? Do or don’t?

Heel wat wetenschappers hebben zich de afgelopen decennia beziggehouden met het effect van achtergrondmuziek op de leer- en/of werkprestaties van mensen. Soms geven die resultaten ongewild aanleiding tot wereldwijde hypes. Ik denk hierbij aan de het onderzoek van Rauscher, Shaw & Ky (1993) waaruit bleek dat jongeren die naar een sonate van Mozart luisterden opmerkelijk hoger scoorden op een ruimtelijke redeneertest dan jongeren die dan niet deden. Dit  ‘Mozart-effect’ werd wereldwijd opgepikt. “Barokmuziek maakt je slimmer!” las je toen. Er doken allerlei programma’s op om de intelligentie van baby’s en peuters te stimuleren. Hoewel dit helaas een hardnekkige mythe bleek te zijn (wie er meer over wilt weten verwijs ik graag naar ‘Jongens zijn slimmer dan meisjes’ van Pedro De Bruyckere en Casper Hulshof of ‘Leren.Hoe?Zo!’) blijkt ook uit heel veel andere studies dat muziek wel degelijk een effect heeft op de leer- en werkprestaties van mensen.

Heel wat mensen (inclusief mezelf) werken en studeren met muziek op de achtergrond (sommigen zelfs heel nadrukkelijk op de voorgrond). In 1935 (Allport) gaf reeds 68% van de studenten aan de slag te gaan met de radio aan. Het zou leuk zijn om ook recent cijfermateriaal  terug te vinden en na te gaan of dit cijfer intussen nog hoger ligt met alle extra mogelijkheden die er zijn (ipod, smartphone, streaming, …)? Maar wat is nu precies het effect van muziek op het concentratievermogen, stressniveau en welbevinden van mensen. De resultaten van de onderzoeken (of althans van een selectie) blijken niet altijd even eenduidig.

• Fox and Embrey (1972) toonden aan dat muziek de prestaties bij repetitieve taken kan verbeteren, evenwel slechts wanneer de muziek wordt afgespeeld vlak  nadat iemand het hoogste aandachtsniveau heeft bereikt. Wanneer de muziek gedurende de hele opdracht werd afgespeeld, presteerde men niet beter dan wanneer de taak in stilte werd voltooid.
• Etaugh and Ptasnik (1982) toonden aan dat wie slechts sporadisch met achtergrondmuziek studeert, een beter tekstbegrip hadden wanneer ze in stilte studeren. Diegenen die vaak met achtergrondmuziek studeren deden het dan weer beter met muziek.
• Uit een experiment van Kiger (1984) bleek het tekstbegrip van jongeren beter wanneer er muziek met lage ‘information-load’ (volume, complexiteit, toonbereik, …) werd afgespeeld dan wanneer er in stilte of met muziek met een hoge ‘information-load’ werd gestudeerd.
• Mayfield and Moss (1989) onderzochten het effect van het muziektempo op het prestatievermogen. In één experiment maakte het niet uit of er in stilte, met rustige of met opzwepende muziek werd gewerkt. In een ander experiment leverde de opzwepende rockmuziek het beste resultaat op. Ze slaagden er niet in om deze tegenstrijdige conclusies te verklaren.
• Konz (1962) stelde vast dat studenten beter presteerden op een mentale taak (letter-matching) wanneer ze naar muziek luisterden.
• Freeburne en Fleischer (1952) toonden aan dat muziek geen effect heeft op prestaties bij het uitvoeren van complexe mentale opdrachten.
• Dannenbaum (1945) toonde aan dat mensen minder goed in staat zijn om geometrische vormen te herkennen wanneer ze naar muziek luisteren.
• Kirkpatrick (1943) stelde vast dat muziek de concentratie verstoort bij veeleisende mentale opdrachten.
• Smith (1961) toonde aan dat wanneer muziek wordt afgespeeld  tijdens pauzemomenten bij complexe mentale opdrachten, dit geef effect heeft.
• Perrewe and Mizerski (1987) bewezen dat muziek geen effect heeft op hoe mensen een taak ervaren (eenvoudig of complex).

Volgens Furnham en Bradley (1997) zouden de tegenstrijdige conclusies van heel wat studies wel eens te maken kunnen hebben met de persoonlijkheidskenmerken van de proefpersonen. Deze spelen immers een belangrijk rol met betrekking tot leren (Eysenck, 1981). Eysenck stelde dat mensen met een introverte en extraverte persoonlijkheid sterk van elkaar verschillen.  Introverte mensen hebben een lagere stimulansdrempel waardoor ze minder prikkels nodig hebben om hun optimale prestatieniveau te bereiken. Bij extraverte mensen ligt dit hoger waardoor ze ook meer prikkels zullen opzoeken.  Zo werd bijvoorbeeld reeds aangetoond dat introverte mensen in een bibliotheek eerder een rustige werkplek zullen opzoeken terwijl extraverte mensen net de drukkere omgeving zullen uitkiezen (Campbell and Hawley, 1982). Morgenstern, Hodgson and Law (1974) toonden aan dat extraverte mensen net beter presteren wanneer er afleidingen zijn dan wanneer ze in stilte werken, terwijl dit bij introverte mensen net voor een negatief effect zorgt. Uit een  onderzoek van Daoussis and McKelvie (1986) bleek dat introverte personen slechter scoren wanneer ze naar muziek luisterden dan wanneer ze dat niet deden.

Furnham en Bradley wilden in hun onderzoek het effect van popmuziek op introverte en extraverte mensen onderzoeken bij het uitvoeren van twee testen. Meer specifiek wilden ze nagaan of extraverte mensen beter presteren wanneer ze wel naar muziek luisteren; of beide groepen even goed presteren in stilte; en tenslotte of introverte mensen minder goed presteren dan extraverte mensen wanneer er muziek wordt afgespeeld. 88 proefpersonen werden eerst gescreend aan de hand van de Eysenck vragenlijst (1975) waarna er uiteindelijk 20 deelnemers weerhouden werden (10 introverte en 10 extraverte personen). De deelnemers kregen vervolgens twee schoolse testen voorgeschoteld: een test die peilde naar hun tekstbegrip en een geheugentest. De muziek bestond uit drie popsongs (voor de liefhebbers: Tears For Fears, Inxs en Cream) die aan elkaar werden gepraat door een radiopresentator.

Wat waren de resultaten? Wanneer men onmiddellijk werd getoetst was er geen verschil tussen beide groepen. Met muziek lagen de resultaten iets lager. De introverte groep die met muziek had gestudeerd, scoorde slechter op de geheugentest die na 6 minuten werd afgenomen. Hieruit concludeerden de onderzoekers dat de effecten op het kortetermijngeheugen klein zijn maar dat introverte personen die met muziek werkten minder goed in staat waren om de informatie op te slaan om die later weer op te roepen dan de extraverte mensen. De introverte groep was ook minder goed in staat om de leesopdracht tot een goed einde te brengen met muziek op de achtergrond.

Zijn de verschillen louter te verklaren op basis van de persoonlijkheidskenmerken? Waarschijnlijk niet. Het lijkt erop dat introverte mensen er andere studiegewoontes op nahouden dan de extraverte mensen. De introverte groep gaf aan dat ze minder vaak werken met de radio aan; dat ze in het algemeen minder vaak naar de radio te luisteren en dat de muziek hen ook meer afleidde in het experiment. De extraverte proefpersonen werkten thuis vaker met de radio aan. De mindere scores van de introverte groep kunnen dus ook deels te wijten zijn aan het feit dat ze het niet gewend waren om muziek te werken. De onderzoekers voegen er ook aan toe dat de mate waarin iemand was afgeleid ook te maken kon hebben met het muziekgenre, de persoonlijke voorkeur, het muziektempo, het feit of de muziek instrumentaal/gezongen is, enz.

Hun eindconclusie? Er is heel weinig bewijs dat de aanwezigheid van achtergrondmuziek ervoor zorgt dat je plots beter zult presteren op complexe cognitieve taken, zelfs als je een extravert persoon bent. Maar het is duidelijk dat achtergrondmuziek bijna altijd de prestaties van introverte mensen negatief beïnvloed. Studeer of werk jij zelf met muziek op de achtergrond? Laat ons jouw ervaringen weten!

Bron: Music while you work: the differential distraction of background music on the cognitive test performance of introverts and extraverts, Adrian Furnham and Anna Bradley, Department of Psychology, University College London, UK, Published in Applied Cognitive Psychology, Vol. 11, 445-455 (1997)