Mind the map!

Tot eind november vervoegt Kimberly Van Spaendonk (@Kimberly_VS) het Leren.Hoe?Zo! team in het kader van haar stage. Ze studeert binnenkort af als master in de onderwijskunde en is al een tijdje bezig met onderzoek naar het effect van mindmapping.

Er bestaan heel wat claims met betrekking tot mindmapping. Sommige daarvan, zoals bijvoorbeeld het feit dat je hierdoor pas echt je beide hersenhelften aanspreekt, lijken/zijn (schrappen wat niet past! 😉 )gebaseerd op pseudowetenschappelijke onzin – Als je meer wilt weten over onderwijsmythes moet je zeker eens “jongens zijn slimmer dan meisjes” van Pedro De Bruyckere en Casper Hulshof lezen -.

Maar betekent dit ook dat we het kind met het badwater moeten weggooien? of schuilt er toch een kracht in deze techniek? In deze blogpost deelt Kimberly enkele van haar bevindingen met betrekking tot de (on)zin van mindmapping in het onderwijs.

Wat zijn Mind Maps?

Mindmaps zijn geen onbekende meer in het onderwijs. Wat nu de beste manier is om hier gebruik van te maken en wat het effect dan is, is naar mijn mening niet altijd even duidelijk. Ik deed eerder al wat onderzoek naar mindmaps in functie van mijn masterproef en ik was wel nieuwsgierig naar wat meer informatie over de eigenlijke effectiviteit van mindmaps. Zo ging ik dus op zoek naar wat meer informatie. Voordat ik mijn bevindingen deel, misschien toch nog even kort uitleggen wat mindmaps nu precies zijn.

In een mindmap wordt informatie, zoals je hieronder kunt zien, op een hiërarchische manier georganiseerd. Er wordt vertrokken uit een centraal thema. Uit dit centrale thema vertrekken een aantal takken waarop belangrijke informatie staat. Deze takken vertakken dan weer naar minder belangrijke informatie, en zo verder. Bovendien wordt er gebruikt gemaakt van kleur en figuren.

Een handige flashanimatie over hoe je een mindmap leest of maakt vind je hier.

bron: http://www.mindmapart.com/art-of-mind-mapping-mind-map-thum-cheng-cheong/

Mind Maps kunnen voor veel dingen worden ingezet: brainstorms, het maken van notities, zelfstandig leren, projecten organiseren, to-do-lijstje, persoonlijke ontwikkeling, presentaties… Je kunt het zo gek niet bedenken of je kan er wel een mindmap bij gebruiken. De populariteit van mindmaps weerspiegelt mogelijk de veranderingen in onze huidige kennissamenleving. Informatie wordt zeer snel geüpdatet en heeft een dynamische en variabele structuur. Dit is ook zo voor mindmaps, deze zijn zeer dynamisch en kunnen snel aangepast of geüpdatet worden.

Wat zijn de voor- en nadelen van Mindmaps?

Als voordelen van Mind Maps worden vaak de volgende zaken naar voren geschoven:

• Ze zijn een goed persoonlijk leermiddel
• Ze zijn multisensorieel (kleuren en afbeeldingen)
• Ze zijn gemakkelijk te leren en toe te passen
• Moedigt creativiteit en zelf-expressie aan
• Diepere denkvaardigheden worden aangemoedigd
• …

Hiertegenover staan ook een aantal nadelen. Mindmaps zijn eigenzinnig en moeilijk te lezen door anderen. Een mindmap kan zeer complex worden, waardoor je ‘the big picture’ uit het oog verliest. Bovendien is het vaak ook zeer tijdsconsumerend om een mindmap uit te werken.

De vraag is nu hoe hard de voordelen opwegen tegen de nadelen en hoe effectief mindmaps zijn volgens wetenschappelijk onderzoek?

Hoe krachtig zijn mindmaps?

Het aantal academische studies met betrekking tot mindmapping is nog niet zo heel uitgebreid. Een studie die vaak wordt aangehaald door Tony Buzan om de effectiviteit van mindmaps aan te tonen is de studie van Farrand, Hussain en Hennessy (2002). Hierin wordt de effectiviteit van de techniek aangetoond voor het verbeteren van het langetermijn geheugen van feitelijke informatie. Studenten geneeskunde van het tweede en derde jaar werden in twee groepen verdeeld. Beide groepen moesten een tekst leren, de ene groep deed dit aan de hand van een eigen gekozen studietechniek, de andere groep moest dit verplicht doen met mindmaps. De conclusie van deze studie is dat mindmapping een effectieve studietechniek is. Hierbij moet wel opgemerkt worden dat om tot dit resultaat te komen de factor voorkennis en motivatie moest worden gelijkgeschakeld. Zonder deze aanpassing zou er geen significant verschil zijn tussen de Mindmap-techniek en de zelfgekozen studietechniek.

Dit laatste wordt ondersteund door onderzoek van D’Antoni, Zipp, Olson en Cahill (2010) waarbij geen significant verschil werd gevonden tussen mindmappen en een gewone manier van noteren voor het onthouden van informatie op korte termijn. Beide groepen scoorden ongeveer hetzelfde.

Dit wordt eveneens ondersteund door Wickramasinghe, Wickramasinghe, Kuruppu, Liyanage en Karunathilake (2007). Zij kwamen tot de bevinding dat het onthouden van informatie op korte termijn niet beter gebeurt dan bij andere studietechnieken wanneer er geleerd wordt met Mindmaps.

Moeten we mindmaps naar de prullenmand verwijzen?

Er zijn ook studies die een positief effect aantonen. Şeyihoğlu en Kartal (2010) omschrijven mindmapping als een effectieve methode. Ze wijzen hierbij vooral op de vele mogelijkheden die mindmaps bieden. Ze kunnen bijvoorbeeld ingezet worden op verschillende momenten in de les. In het begin van de les om de voorkennis op te roepen, tijdens de les om nieuwe concepten toe te voegen of voorkennis te relateren aan de nieuwe kennis en op het einde van de les om inzicht te krijgen en verschillende onderwerpen te relateren.

In de studie van Eppler (2006) worden verschillende visuele studietechnieken met elkaar vergeleken. Hier komt sterk naar voren dat elke techniek zijn eigen voor- en nadelen heeft en dat elke techniek op een andere manier het beste gebruikt kan worden. Hun conclusie is dat elke methode zijn eigen voordelen heeft en dat de combinatie van verschillende methoden de specifieke voordelen van elke individuele methode overstijgen.

De eindbalans?

Er zijn zowel studies die aantonen dat mindmapping voordelen oplevert als studies die aantonen dat mindmaps geen significant effect hebben. Het is dan ook moeilijk om puur op basis van het wetenschappelijke onderzoek nu al een oordeel te vellen. Naar mijn mening moet mindmapping niet beschouwd worden als de enige goede methode om mee aan de slag mee te gaan, noch als een methode die niet effectief is. Er moet gekeken worden naar het leerdoel om dan te besluiten of mindmapping een effectieve methode is om dit doel te bereiken. Ook iedereen die met mindmaps wilt werken, zal moeten kijken of deze methode bij hem/haar past en hoe je die dan het beste gebruikt. Heb jij al positieve of negatieve ervaringen met mindmapping? Ga je er ook met je leerlingen mee aan de slag? Laat het ons weten!

Bronnen:

D’Antoni, A. V, Zipp, G. P., Olson, V. G., & Cahill, T. F. (2010). Does the mind map learning strategy facilitate information retrieval and critical thinking in medical students? BMC medical education, 10, 61. doi:10.1186/1472-6920-10-61

Eppler, M. J. (2006). A comparison between concept maps, mind maps, conceptual diagrams, and visual metaphors as complementary tools for knowledge construction and sharing. Information Visualization, 5(3), 202–210. doi:10.1057/palgrave.ivs.9500131

Farrand, P., Hussain, F., & Hennessy, E. (2002). The efficacy of themind map’study technique. Medical education, 36, 426–431. doi:10.1046/j.1365-2923.2002.01205.x

Fun, C. S., & Maskat, N. (2010). Teacher-Centered Mind Mapping vs Student-Centered Mind Mapping in the Teaching of Accounting at Pre-U Level – An Action Research. Procedia – Social and Behavioral Sciences, 7(C), 240–246. doi:10.1016/j.sbspro.2010.10.034

Şeyihoğlu, A., & Kartal, A. (2010). The views of the teachers about the mind mapping technique in the elementary life science and social studies lessons based on the constructivist method. Educational Sciences: Theory and Practice, 10(3), 1637–1657. Retrieved from http://search.proquest.com/docview/755685833?accountid=11077

Stokhof, H., Sluijsmans, D., van Vlokhoven, H., & Peters, M. (2012). Naar dynamsich en gestructureerd vraaggestuurd leren met digitaal mindmappen. Effecten op motivatie, dieper leren en leerstofbeheersing – Onderzoeksverslag voor “Kennis van Waarde maken.”

Wickramasinghe, A., Wickramasinghe, N., Kuruppu, O., Liyanage, I., & Karunathilake, I. (2007). Effectiveness of mind maps as a learning tool for medical students. South East Asian Journal of Medical Education, 1, 30–32. Retrieved from http://archive.cmb.ac.lk:8080/research/handle/70130/148

Merchie, E., & Van Keer, H. (2012). Spontaneous Mind Map Use and Learning from Texts: The Role of Instruction and Student Characteristics. Procedia – Social and Behavioral Sciences, 69(Iceepsy), 1387–1394. doi:10.1016/j.sbspro.2012.12.077